Szwajcaria uruchomiła Apertus, w pełni otwarty i transparentny model językowy AI (8 mld / 70 mld parametrów), wytrenowany na 15 bln tokenów w ponad tysiącu języków; projekt ma zapewnić cyfrową suwerenność i konkurencję dla zamkniętych LLM-ów.
EPFL, ETH Zürich oraz Szwajcarskie Centrum Superkomputerowe CSCS zaprezentowały Apertus – pierwszy w kraju duży model językowy udostępniany na licencji Apache 2.0. Twórcy udostępnili nie tylko wagi, ale także pełną dokumentację procesu trenowania, listę zbiorów danych i kod źródłowy, co wyróżnia projekt na tle komercyjnych, zamkniętych rozwiązań.
Model powstał z myślą o zgodności z regulacjami europejskimi: do nauki wykorzystano wyłącznie publiczne dane, po uprzednim usunięciu treści wrażliwych i objętych prawem autorskim. 40% korpusu stanowią języki inne niż angielski, w tym dialekt szwajcarskiego niemieckiego oraz retoromański, co ma przeciwdziałać błędom wynikającym z nadmiernej anglocentryczności AI.
Apertus jest dostępny w dwóch wariantach: 8 mld parametrów dla zastosowań lokalnych oraz 70 mld parametrów dla złożonych wdrożeń przemysłowych. Oferuje kontekst do 65 536 tokenów i obsługuje narzędzia do pracy agentowej, dzięki czemu nadaje się do budowy chatbotów, systemów tłumaczeniowych i aplikacji edukacyjnych. Model można pobrać z platformy Hugging Face lub uruchomić w chmurze Swisscom, co ma ułatwić adopcję przez sektor finansowy i administrację publiczną.
Profesor Martin Jaggi z EPFL podkreśla, iż Apertus stanowi „plan dla godnej zaufania, suwerennej i inkluzywnej sztucznej inteligencji”. Inicjatywa ta to kolejny przejaw budowania otwartych, publicznych fundamentów AI, który ma ograniczyć zależność od amerykańskich gigantów technologicznych i zwiększyć przejrzystość algorytmów. Choć większy wariant modelu w testach benchmarkowych jeszcze ustępuje topowym LLM-om, twórcy zapowiadają regularne aktualizacje i dostrajanie modelu do specyficznych dziedzin, takich jak prawo, medycyna czy klimat.
