W Jülich w Niemczech zainaugurowano działanie systemu JUPITER, pierwszego w Europie superkomputera eksaskalowego. Maszyna, zbudowana na platformie NVIDIA Grace Hopper i oparta na architekturze Eviden BullSequana XH3000, ma służyć do przełomowych badań w dziedzinach takich jak klimat, neurobiologia, symulacje kwantowe czy rozwój sztucznej inteligencji.
Europa zyskuje własny superkomputer eksaskalowy
JUPITER (Joint Undertaking Pioneer for Innovative and Transformative Exascale Research) to projekt prowadzony przez Jülich Supercomputing Centre przy wsparciu Komisji Europejskiej i partnerów przemysłowych. System osiąga wydajność 1 kwintyliona operacji FP64 na sekundę, a w zastosowaniach AI choćby do 90 eksaflopsów. To ponad dwukrotnie więcej niż oferują dotychczasowe najszybsze europejskie instalacje HPC.
Maszyna wykorzystuje 24 000 układów NVIDIA GH200 Grace Hopper połączonych siecią Quantum-2 InfiniBand. W sumie ponad 51 000 połączeń sieciowych pozwala przesyłać dane trzykrotnie szybciej niż całkowity globalny ruch internetowy. Dopełnieniem infrastruktury jest prawie 1 eksabajt pamięci masowej i modułowa konstrukcja składająca się z 50 kontenerów centrum danych.
Podczas uroczystego uruchomienia z udziałem kanclerza Niemiec Friedricha Merza podkreślano, iż to historyczny krok dla europejskiej nauki i gospodarki.
„JUPITER jest pierwszym europejskim superkomputerem, który osiągnął ten poziom. To pionierski projekt o znaczeniu historycznym” – powiedział Merz.
Nowe możliwości dla badań i przemysłu
JUPITER otwiera drogę do realizacji projektów badawczych na niespotykaną dotąd skalę. Max Planck Institute for Meteorology wykorzystuje go do prognozowania klimatu z rozdzielczością przestrzenną 1 km, co pozwala znacznie dokładniej odwzorować zjawiska ekstremalne, takie jak gwałtowne burze czy intensywne opady.
Z kolei konsorcjum TrustLLM tworzy z pomocą JUPITERa modele językowe dla wielu języków europejskich. Mają one wspierać administrację, media i biznes, zapewniając alternatywę wobec rozwiązań dominujących dziś firm amerykańskich.
W neurobiologii zespół Thorstena Hatera planuje symulacje zachowania pojedynczych neuronów na poziomie subkomórkowym. Badania te mogą przełożyć się na lepsze terapie chorób neurodegeneracyjnych, w tym Alzheimera.
Równie obiecujące są prace w dziedzinie symulacji kwantowych. Standardowy laptop radzi sobie z obsługą ok. 32 kubitów, rekord dla superkomputera to 48. JUPITER ma szansę przekroczyć barierę 50 kubitów, co stanowi istotny krok w kierunku praktycznej inżynierii kwantowej.
Europa w globalnym wyścigu HPC
Eksaskalowe superkomputery do tej pory działały wyłącznie w Stanach Zjednoczonych (m.in. Frontier w Oak Ridge National Laboratory). Uruchomienie JUPITERa stawia Unię Europejską wśród liderów w wyścigu o dominację w obszarze HPC i AI. System nie tylko zwiększa suwerenność technologiczną, ale także pozwala europejskim naukowcom i przedsiębiorstwom konkurować w strategicznych dziedzinach, od energetyki odnawialnej po medycynę spersonalizowaną.
JUPITER jest również rekordzistą pod względem efektywności energetycznej. Jeden z jego modułów, nazwany JEDI, zajmuje pierwsze miejsce na liście Green500, rankingującej najbardziej energooszczędne superkomputery na świecie. To szczególnie ważne w dobie gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na moc obliczeniową dla AI i symulacji naukowych.
