Niniejszy poradnik został przygotowany z myślą o osobach, które padły ofiarą oszustwa internetowego, takiego jak fałszywa aukcja, wyłudzenie danych, podszywanie się pod bank, oszustwo na OLX itp., oraz chcą zgłosić sprawę odpowiednim organom i instytucjom.
Należy pamiętać, iż prewencja jest zawsze kluczowa, stąd przed oszustwem internetowym może zabezpieczyć m.in. stosowanie silnych haseł do aplikacji i usług cyfrowych, korzystanie z systemu antywirusowego czy uwierzytelniania dwuskładnikowego. Pod żadnym pozorem nie wolno podawać obcym osobom swoich danych w sieci, klikać w podejrzane linki czy pobierać plików z nieznanych źródeł.
Jeśli jednak powyższe środki zawiodły, należy niezwłocznie podjąć następujące kroki.
Zgłoszenie sprawy Policji lub Prokuraturze
W pierwszej kolejności należy przekazać informację o oszustwie internetowym w najbliższej placówce Policji bądź Prokuratury. Nie trzeba tego zrobić w jednostce, która jest adekwatna dla miejsca popełnienia przestępstwa. Należy zabrać ze sobą dokument osobisty oraz wszelkie dane, które mogą pomóc w ustaleniu sprawcy. Składając zawiadomienie powinno wskazać się w szczególności takie informacje jak:
dane kontaktowe zgłaszającego;
opis wszelkich czynności, które doprowadziły do oszustwa/wyłudzenia oraz czynności związanych ze sprawą – każdorazowo trzeba szczegółowo doprecyzować opis czynu/sytuacji;
wszelkie dowody: ewentualny wydruk korespondencji e-mail lub w innej formie, np. screen określonego komunikatu, potwierdzenie przelewu, screen ogłoszenia, postu ze strony internetowej.
Podczas zgłoszenia warto konsekwentnie domagać się, aby zawiadomienie zostało przyjęte, gdyż z praktyki wynika, iż organy ścigania często nie traktują takich zgłoszeń poważnie i od początku odmawiają wszczęcia postępowania, próbując przekonywać, iż szanse na pozytywne dla pokrzywdzonego zakończenie sprawy są nikłe. o ile organy ścigania odmówią wszczęcia postępowania lub umorzą postępowanie, należy złożyć zażalenie na takie postanowienie i usilnie domagać się kontynuowania postępowania.
Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa można również zgłosić zdalnie, wysyłając papierowy list, e-mail lub faks. Zdecydowanie rekomendujemy jednak osobiste zgłoszenie sprawy, gdyż zwiększa to prawdopodobieństwo potraktowania jej poważnie. Warto również poprosić o kopię protokołu/notatki służbowej lub możliwość zrobienia zdjęcia takiego dokumentu po jego sporządzeniu przez Policję lub Prokuraturę.
Zgłoszenie sprawy do CERT Polska
CERT Polska został powołany do reagowania na incydenty w zakresie cyberbezpieczeństwa. Zgłoszenie oszustwa internetowego do tego zespołu może dotyczyć przykładowo otrzymania podejrzanej wiadomości e-mail, próby infekcji telefonu czy komputera złośliwym oprogramowaniem, funkcjonowania fałszywych sklepów lub platform internetowych. Jest kilka sposobów zgłoszenia oszustwa do CERT Polska. Przede wszystkim można to zrobić za pośrednictwem strony https://incydent.cert.pl, gdzie wystarczy podać swój adres mailowy oraz opisać incydent. Inne sposoby to wysłanie SMS pod numer 8080 bądź e-mail na adres cert@cert.pl, a także forma listowna.
Zgłoszenie oszustwa dzięki aplikacji mObywatel
Od sierpnia 2024 r. w aplikacji mObywatel dostępna jest funkcja „Bezpiecznie w sieci”, która pozwala na szybkie i wygodne zgłoszenie oszustwa internetowego. Aby z niej skorzystać, trzeba mieć zainstalowaną w telefonie najnowszą wersję aplikacji i potwierdzić swoją tożsamość, czyli dodać określony dokument, np. mDowód. W celu zgłoszenia incydentu należy wybrać na ekranie startowym funkcję „Bezpiecznie w sieci”, dalej kategorię przestępstwa, a następnie postępować według wskazówek wyświetlanych na ekranie.
